Chợ Tình Khâu Vai – Từ câu chuyện tình dang dở trở thành một nét văn hóa đầy tính nhân văn.
Chợ tình Khâu Vai bắt nguồn bằng từ ‘Khau Vai’ trong tiếng Tày – Nùng nghĩa là ‘đèo gai’. Nhưng nhiều tư liệu dùng chệch thành ‘Khâu Vai’. Khách đi du lịch Hà Giang còn gọi đùa đây là chợ Phong Tình. Tại đây, các lễ hội thường được tổ chức vào mùa xuân – khi nông nhàn hơn, người dân thường tổ chức các nghi lễ để cầu mưa thuận gió hòa cho cả năm đó như Lễ hội hoa Tam giác mạch. Chợ tình Khau Vai cũng vậy. Cứ thông lệ 27/3 Âm lịch hàng năm là chợ họp. Truyền thống này đã có gần 100 năm nay từ các nguồn tư liệu ghi rằng chợ bắt đầu từ năm 1919. Trước đây chợ chỉ họp đúng 1 ngày 27/3 Âm lịch nhưng hiện nay do kết hợp cùng các hoạt động văn nghệ, quảng bá văn hóa địa phương nên thường được tổ chức khoảng 3 ngày, thích hợp cho du khách đi tour du lịch Hà Giang muốn đến khám phá tìm hiểu.
1. Nguồn gốc chợ tình
“Chàng ơi xuống núi cùng em
Nhớ mang theo ngựa và đi một mình
Em đây tuy chẳng còn xinh
Có ô che nắng chợ tình phong lưu”…
Nguồn gốc của chợ phiên này bắt đầu từ truyền thuyết về chàng Ba người dân tộc Nùng và nàng Út người dân tộc Giáy. Họ yêu nhau say đắm nhưng do không cùng dân tộc, không cùng tổ tiên hay phong tục tập quán. Hơn nữa chàng lại là con nhà nghèo còn nàng là con gái tộc trưởng người Giáy. Bởi vậy mối tình của 2 người bị ngăn cấm. Họ đã đưa nhau lên hang trên núi Khau Vai để trốn, sống qua ngày. Vậy nhưng ở dưới bản, họ hàng tộc cô Út vác cung vác nỏ sang mắng chửi nhà trai đã đem cô bỏ nhà đi. Nhà trai cũng mang gậy, mang dao ra đánh chửi nhà gái. Từ hang trên núi, 2 người thấy cảnh họ hàng vì mình mà đâm chém nhau, họ đau lòng mà đành chia tay, trở về làm tròn bổn phận với gia tộc. Trước khi chia tay họ hẹn 27 tháng 3 hàng năm sẽ lại đến Khau Vai hát cho nhau nghe, tâm sự về những chuyện xảy ra trong suốt một năm xa cách. Ở bên nhau hết đêm, ngày hôm sau họ sẽ lại về với cuộc sống thường ngày. Đến khi già, ngày cuối đời họ lại đến đây, ôm chặt lấy nhau, cùng đi vào cõi vĩnh hằng. Ngày họ ra đi cũng là 27 tháng 3. Dân làng thương tiếc về mối lương duyên trắc trở này nên đã dựng lên 2 miếu thờ Ông, thờ Bà và lấy ngày này làm ngày họp chợ cho các đôi trai gái lỡ duyên.
2. Nét đẹp văn hóa của chợ tình Khâu Vai. Ban đầu chợ không phải để buôn bán sản phẩm gì, mà chỉ là nơi người ta tìm đến với nhau. Những người này có thể xa nhau do tình duyên trắc trở, gia đình ngăn cấm, hoặc những lý do khác mà không thể đến được với nhau, mỗi người đều ôm một đoạn tâm tư không dứt như truyền thuyết về đôi trai gái năm xưa. Bởi vậy ngày này là để họ có thể tâm sự hàn huyên sau một hoặc nhiều năm xa cách, thông báo tình hình hiện tại của nhau. Những đoạn tình đứt quãng này đều là quá khứ của mỗi người. Thế nên những người đã lập gia đình đến đây, vợ không ghen, chồng không ghen. Họ tôn trọng nhau, tôn trọng quá khứ của nhau, coi đấy là trách nhiệm đối với đời sống tinh thần của nhau. Hết phiên chợ, họ lại quay về cuộc sống thường ngày, hẹn đến chợ năm sau lại tới. Đây chính là nét đẹp văn hóa mộc mạc, giản dị của chợ tình Khau Vai. Dù hiện nay có nhiều thay đổi và sự can thiệp của nhiều yếu tố khiến nó dần bị thương mại hóa nhưng bản chất của phiên chợ vẫn rất thu hút khách tour Hà Giang đến tìm hiểu văn hóa. Lễ hội chợ tình Khâu Vai là hoạt động được tổ chức nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc tỉnh Hà Giang, tái hiện những bản sắc văn hóa của đồng bào nơi công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, góp phần xây dựng và phát triển những chuẩn mực đạo đức xã hội, gia đình, tình yêu đôi lứa, mang đậm tính nhân văn cao đẹp truyền thống của đồng bào.
3. Chợ tình Khâu Vai được tổ chức như thế nào?
Cũng do bản sắc ca ngợi tình yêu lứa đôi trong sáng này mà chợ tình Khau Vai giờ được tổ chức như một lễ hội, một sản phẩm du lịch cho du khách đến tham quan. Mà mỗi lễ hội đều sẽ có phần Lễ và phần Hội. Phần lễ Chợ tình Khâu vai Phần Lễ của chợ tình, người dân Khau Vai sẽ dâng lễ lên miếu Ông, miếu Bà như để nhớ về nguồn cội, những người khai đất khai hoang ra bản làng Khau Vai và để tôn vinh tình yêu lứa đôi. Già làng làm chủ lễ sẽ dâng hương xin phép bắt đầu lễ hội. Phần hội chợ tình Khâu Vai Đến phần Hội, đây là phần mà du khách đi tour Hà Giang 3 ngày 2 đêm có thể đến tham gia. Ở đó có nhiều hoạt động đặc sắc như chọi chim Họa mi, giao lưu văn hóa, biểu diễn nghệ thuật, trò chơi dân gian… Ngoài ra còn có những gian hàng trưng bày sản phẩm thủ công mỹ nghệ, đặc sản Hà Giang để du khách có thể mua về làm quà sau chuyến đi.
4. Chợ tình Khâu Vai – Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Theo ông Trần Đức Quý, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Giang, chợ Phong lưu Khâu Vai không chỉ là nơi bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, giá trị nhân văn cao đẹp mà còn là nơi ca ngợi mối tình trong sáng, tạo sức lan tỏa trong cộng đồng về những giá trị tốt đẹp, góp phần xây dựng và phát triển chuẩn mực đạo đức xã hội, gia đình, tình yêu đôi lứa. Đây cũng là nơi giao lưu, gặp gỡ để bảo tồn những nét đẹp văn hóa dân gian đặc sắc riêng có của đồng bào các dân tộc thiểu số và quảng bá thu hút du khách đến với Công viên Địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn. Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có Quyết định số 1952/QĐ-BVHTTDL đưa “Tập quán xã hội và tín ngưỡng Chợ Phong lưu Khâu Vai,” xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Với nội dung cụ thể tại Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam Lễ hội chợ tình Khâu Vai là hoạt động được tổ chức nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc tỉnh Hà Giang, tái hiện những bản sắc văn hóa của đồng bào nơi công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, góp phần xây dựng và phát triển những chuẩn mực đạo đức xã hội, gia đình, tình yêu đôi lứa, mang đậm tính nhân văn cao đẹp truyền thống của đồng bào. Đến Hà Giang – chốn núi rừng hùng vĩ không chỉ để ngắm cảnh mà còn để thưởng thức nét đẹp văn hóa các dân tộc cũng như hòa mình vào cuộc sống của họ để chuyến đi có ý nghĩa hơn. Kỳ nghỉ tới bạn đã có ý định đi đâu chưa? Nếu chưa thì hãy cùng chúng tôi xách balo đến Hà Giang ngay nhé!
Bài viết liên quan
Phú Yên – xứ sở hoa vàng trên cỏ xanh
Là một tỉnh ven biển thuộc vùng duyên hải Nam Trung Bộ, Phú Yên có ba mặt giáp núi và hệ thống sông, đầm, vịnh, hải đảo… đa dạng. Điểm đến này hiện vẫn còn nhiều những thắng cảnh đẹp, hoang sơ và đầy bí ẩn. Phú Yên mùa nào đẹp Khí hậu Phú Yên…
Tú Lệ – Bức tranh đầy màu sắc
Tú Lệ, nằm sát sườn đèo Khau Phạ, từ lâu đã là điểm đến quen thuộc với nhiều phượt thủ trên cung đường khám phá Yên Bái. Tú Lệ thực chất là một thung lũng nằm ở giữa ba ngọn núi cao trập trùng: Khau Song, Khau Thán và Khau Phạ. Với những du khách…
Quảng Bình – Kỳ quan trong hang Va (Phong Nha Kẽ Bàng)
Thạch nhũ trong hệ thống hang Va có cấu trúc phức tạp và độc nhất ở Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. 6 Hang Va dài 1,7 km, nằm trên km số 28 của đường Hồ Chí Minh nhánh tây, chỉ cách cửa sau hang Sơn Đoòng 50 m. Hang động này thông…
Hà Nội – Khám phá kiến trúc chùa Khmer duy nhất
Đây là ngôi chùa Phật giáo Nam tông thứ 454 của cả nước, lần đầu tiên xây dựng tại Hà Nội. Được xây dựng theo nguyên mẫu ngôi chùa K’Leang ở Đồng bằng sông Cửu Long, quần thể chùa Khmer là một tổng thể những công trình đặc sắc nhất trong kiến trúc của người…
